Działalność nierejestrowana to temat, który budzi wiele wątpliwości i pytań zarówno wśród osób rozpoczynających swoją drogę na rynku pracy, jak i tych, którzy już od lat funkcjonują na nim. Czym jednak dokładnie jest taka działalność, czy jest legalna, jakie są z nią związane obowiązki podatkowe i jakie mogą być wynikające z niej konsekwencje prawne – postaramy się odpowiedzieć na te pytania w poniższym artykule.
Czym jest działalność nierejestrowana?
Działalność nierejestrowana to forma działalności gospodarczej, która nie jest ujęta w żadnych oficjalnych rejestrach, np. Krajowym Rejestrze Sądowym czy Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Jest to zazwyczaj dziedzina o mniejszej skali, prowadzona na zasadzie tzw. „umowy o dzieło” lub „umowy zlecenia”. Może to być np. sporadyczne wykonywanie drobnych usług, sprzedaż wytworzonych przez siebie produktów czy działalność artystyczna. Najprościej mówiąc, prowadząc działalność nierejestrowaną, nie musisz zakładać oficjalnego przedsiębiorstwa, jednak pamiętaj, że to nie zwalnia Cię z obowiązków podatkowych.
Nierejestrowana działalność a podatek dochodowy
Chociaż działalność nierejestrowana nie wymaga formalnej rejestracji, nie oznacza to, że zwalnia ona z obowiązku płacenia podatków. Dochody generowane w ten sposób muszą zostać uwzględnione w rocznym zeznaniu podatkowym. W przypadku takiej działalności podatek jest naliczany na zasadzie skali podatkowej, tak jak dla osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej. Stawki podatkowe wynoszą 17% lub 32% w zależności od wysokości dochodu.
Pomimo tego, że nie ma obowiązku prowadzenia księgowości, zaleca się jednak prowadzenie ewidencji przychodów i kosztów. Umożliwi to dokładne ustalenie dochodów, które muszą zostać uwzględnione w zeznaniu podatkowym, a także potwierdzenie wysokości poniesionych kosztów, które mogą obniżać podatek dochodowy.
Konsekwencje prawne działalności nierejestrowanej
Działalność nierejestrowana, choć korzystna pod niektórymi względami, niesie też za sobą pewne ryzyka. Największym zagrożeniem są kary za nierzetelne prowadzenie ewidencji finansowej lub nietrzeźwe rozliczenie z Urzędem Skarbowym. W skrajnych przypadkach, jeśli działalność będzie prowadzona na dużą skalę i dochody z niej będą znaczne, mówimy już o tzw. „szarej strefie” i ryzykujemy konsekwencje karno-skarbowe.
Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną nie ma również automatycznego ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego, które jest obowiązkowe dla osób prowadzących oficjalną działalność gospodarczą. Jeśli taka osoba chce być ubezpieczona, musi zrobić to na własną rękę i na własny koszt. To oznacza, że pracodawca nie odprowadza składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, co w długiej perspektywie może oznaczać brak prawa do świadczeń z ZUS czy NFZ.
Jak legalnie prowadzić działalność nierejestrowaną?
Podstawą do legalnego prowadzenia działalności nierejestrowanej jest przede wszystkim rzetelność w rozliczeniach z fiskusem. Każdy dochód, nawet najmniejszy, powinien być uwzględniony w rozliczeniu rocznym. Warto prowadzić dokładną ewidencję wszystkich transakcji, zarówno przychodów, jak i kosztów. Pomocne mogą okazać się różnego rodzaju aplikacje i programy do prowadzenia ewidencji finansowej.
Dodatkowo, jeżeli osoba prowadząca działalność nierejestrowaną chce być ubezpieczona, powinna zgłosić się do ZUS i NFZ i odprowadzać składki na własną rękę. Ważne jest też, by pamiętać o odprowadzaniu podatków – można to zrobić albo co miesiąc, albo raz do roku, podczas rozliczenia rocznego.
Zakres prowadzonej działalności również ma znaczenie. Jeśli jest ona prowadzona na dużą skalę, zaczyna generować znaczne dochody i zatrudnia pracowników, powinna być oficjalnie zarejestrowana jako działalność gospodarcza. To ważne nie tylko ze względu na wymogi prawne, ale również na pokrycie swoich praw i obowiązków jako pracodawcy i przedsiębiorcy.
